Faalangst. Hoe kinderen faalangst overwinnen
De CITO toets op school, de selectierondes op de voetbalclub of ‘gewoon’ je mening geven in een groepje vriendinnen. Faalangst kan op verschillende momenten de kop opsteken. Het werkt verlammend en soms lijkt het dat je banger bent voor ‘de angst’ dan voor de toets. “Als ik maar niet ga stotteren!”
Inhoudsopgave
Naar schatting heeft 1 op de 10 kinderen in het basisonderwijs last van faalangst. Wat is het precies? En hoe kun je er als ouder het beste mee omgaan? In dit artikel kom je er alles over te weten.
1. Wat is faalangst?
Faalangst is een extreme vorm van angst om iets niet goed te doen of om niet goed genoeg te zijn. Het ontstaat alleen in situaties waarin beoordeling een rol speelt, in andere omstandigheden functioneren faalangstige kinderen prima, dan is er niets aan de hand
Deze angst voor beoordeling kan zijn ten opzichte van (denkbeeldige) verwachtingen van anderen of van jezelf. Faalangst kan namelijk getriggerd worden door gebeurtenissen ‘van buitenaf’ of door karaktereigenschappen die zich ‘binnenin’ je bevinden
2. Soorten faalangst
Drie soorten faalangst worden onderscheiden: motorische-, cognitieve- en sociale faalangst. Deze laatste niet te verwarren met sociale fobie. Dit is een extreme vorm van faalangst waarbij kinderen sociale situaties vermijden uit angst om gepest of uitgelachen te worden
- Bij motorische faalangst hebben kinderen angst dat een bepaalde gym-oefening of een wedstrijdprestatie niet of onvoldoende lukt. Kinderen kunnen afhaken, ze ‘verstoppen’ zich bijvoorbeeld op het toilet, onzeker over de motorische mogelijkheden van hun eigen lichaam.
- Bij cognitieve faalangst zijn kinderen bang om bepaalde leerstof niet op het juiste moment paraat te hebben. Ze krijgen bijvoorbeeld een black out bij de CITO toets of zijn extreem zenuwachtig voor een boekbespreking.
- Ook sociale faalangst komt voor bij kinderen. Dat is de angst over wat anderen van je denken, over wat je zegt of hoe je eruit ziet. De invloed van social media speelt hierin een toenemende rol.
Sociale fobie
Sociale fobie is een extreme vorm van sociale faalangst. Momenten met andere mensen of kinderen zijn dan extreem lastig. De angst om uitgelachen of gepest te worden kan zo hoog zijn dat kinderen situaties gaan vermijden.
3. Hoe faalangst ontstaat
Faalangstige kinderen zijn gevoelig voor prikkels van buitenaf. Alleen niet alle kinderen reageren ‘faalangstig’ bij dezelfde prikkels. Faalangst uit zich op verschillende manieren en is afhankelijk van het karakter van het kind.
Perfectionisme
Kinderen die perfectionistisch zijn eisen veel van zichzelf en vaak is het nooit goed genoeg. Overtuigd van je ‘niet kunnen’ of zulke hoge eisen stellen dat het nooit goed genoeg is voeden het gevoel van falen.
Faalangst steekt dan eerder de kop op.
Negatief zelfbeeld
Ook een negatief zelfbeeld speelt een rol bij faalangstige kinderen. Ze zijn ervan overtuigd dat ze niets kunnen en weten. Successen worden toegeschreven aan de buitenwereld (het is gelukt omdat we het met zijn allen deden) en mislukkingen aan zichzelf; het ‘zie je nou wel’- principe versterkt het gevoel niet goed genoeg te zijn.
Onzekerheid of erfelijke gevoeligheid
Kinderen die van nature onzeker zijn of gevoelig zijn voor invloeden van buitenaf lijken gevoeliger voor het ontwikkelen van faalangst.
4. Faalangst herkennen
Hoe herken je dat jouw kind faalangstig is?
Ieder kind is anders en faalangst kan zich op verschillende manieren uiten:
Faalangstige kinderen presteren onder hun niveau of zijn altijd bezig met school waardoor ontspanning geen tijd krijgt. Kinderen die continue het idee hebben dat het niet goed genoeg is en altijd bezig zijn met prestaties hebben last van actieve faalangst
Passieve faalangst zie je bij kinderen die niet teleurgesteld willen worden. Ze leren niet, presteren onder hun niveau, stoppen liever dan het proberen, uit angst voor een slecht resultaat
Signalen van faalangst
Gedragskenmerken van faalangst zijn
- verlegenheid, heel druk of juist gesloten gedrag laten zien
- de angst verbergen met clownesk gedrag
- liegen, smoezen verzinnen, veel piekeren en uitspraken als ‘dat gaat vast fout’ hoor je vaak
Faalangst uit zich lichamelijk in
- diarree of overgeven
- een rood hoofd krijgen
- hoofdpijn
- nagelbijten
- slapeloosheid
- hyperventilatie
- trillen (van de spanning)
- zweethanden
- hartkloppingen.
Faalangstige kinderen moeten veel naar de wc. Ze staan strak van de spanning, helder nadenken lijkt niet mogelijk
5. Faalangst overwinnen voor kinderen
Wil jij meer zelfvertrouwen en minder faalangst voor jouw dochter? Is ze verlegen bij andere mensen? Denkt ze vaak negatief over zichzelf? Sandra, kindercoach in Amstelveen, helpt je dochter met de Positief Zelfbeeld Training graag om positiever naar zichzelf te kijken. Daardoor durft ze meer zichzelf te zijn in groepen en heeft ze minder last van wat anderen van haar vinden tijdens bijvoorbeeld een spreekbeurt.
Wil je ontdekken of Sandra’s coaching iets voor jouw dochter is? Lees er meer over of mail Sandra. Dan denkt ze graag met jullie mee hoe ze kan helpen.
